Dünyanın oluşumundan itibaren sismik açıdan aktif olan bölgelerde depremlerin ardışıklı olarak oluştuğu bilinmektedir. Meydana gelen bu depremlerde çok sayıda insan ve barınak yol olmaktadır. Türkiye, dünyanın en etkin deprem kuşaklarından birinin üzerindedir. Geçmiş yıllarda Türkiye’de çok sayıda yıkıcı deprem oluşmuştur. Geçmiş yıllarda olduğu gibi gelecek yıllarda da yıkıcı depremlerin oluşacağı bilimsel bir gerçekliktir. Deprem Bölgeleri Haritasına göre Türkiye’nin %92’si deprem bölgeleri içerisinde yer almaktadır. Bu açıdan nüfusun %95’i deprem tehlikesi altında yaşamaktadır. Bunun yanı sıra büyük sanayi merkezlerinin %98’i ve barajların da %93’ü deprem bölgesinde bulunmaktadır. Ortalama olarak Türkiye’de her yıl 1.003 vatandaş hayatını kaybetmekte ve 7.094 bina yıkılmaktadır.
Tüm bu veriler “Deprem nedir?” sorusunun yanıtının önemini gündeme getirmektedir. Deprem, yerkabuğu içindeki kırılmalar sebebiyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yeryüzünü sarsması olayına denilmektedir. Depremin nasıl meydana geldiğini, deprem dalgalarının yer yuvarı içerisinde ne şekilde yayıldıklarını, ölçü aletleri ile yöntemlerini, kayıtların değerlendirilmesini ve depremle ilgili diğer konuları inceleyen bilim dalına “sismoloji” adı verilmektedir. Depremlerin neden olduğu can ve mal kayıpları göz önüne alındığında “Evim depreme dayanıklı mı?” sorusu önem kazanmaktadır. Vatandaşlar evlerinin deprem riskini kolaylıkla öğrenebilmekte ve depreme karşı önlemler alabilmektedir. Bina deprem riski e - devlet üzerinden sorgulanabilmektedir.
Bina Deprem Riski Nedir?
Türkiye, bir deprem ülkesidir. Bu nedenle her an depreme hazırlıklı olmak son derece önemlidir. Deprem risk haritasına göre Türkiye’de Kuzey Anadolu Fay Hattı, Doğu Anadolu Fay Hattı ve Batı Anadolu Fay Hattı olmak üzere 3 adet büyük fay hattı bulunmaktadır. AFAD deprem riski haritası göz önünde bulundurulduğunda kırmızı renkte gösterilen iller birinci derece deprem bölgesi, pembe renkte gösterilen iller ikinci derece deprem bölgesi ve sarı renkte gösterilen iller ise üçüncü derece deprem bölgesidir.
2023 deprem riski raporuna göre Türkiye’de birinci derece riskli olan iller arasında; İzmir, Balıkesir, Manisa, Muğla, Isparta, Denizli, Aydın, Bursa, Bilecik, Uşak, Yalova, Sakarya, Düzce, Kocaeli, Tokat, Çankırı, Hatay, Bartın, Bolu, Kırşehir, Karabük, Bingöl, Siirt, Muş, Tunceli, Osmaniye, Hakkari, Erzincan, Amasya ve Çanakkale bulunmaktadır. Türkiye’de ikinci derece deprem riski olan iller; Tekirdağ, İstanbul (1. ve 2. Bölge), Kahramanmaraş, Adıyaman, Van, Bitlis, Şırnak, Samsun, Antalya, Afyon, Zonguldak, Elazığ, Iğdır, Ardahan, Batman, Erzurum, Kars, Adana, Eskişehir, Malatya, Kütahya, Diyarbakır, Uşak, Ağrı, Çankırı ve Çorum’dur. Üçüncü derece riskli bölgeler ise; Eskişehir, Antalya, Sinop, İstanbul, Edirne, Tekirdağ, Ordu, Samsun, Kastamonu, Giresun, Artvin, Mardin, Şanlıurfa, Kilis, Adana, Gaziantep, Sivas, Gümüşhane, Kahramanmaraş, Çorum, Ankara, Konya, Kayseri, Yozgat, Bayburt, Nevşehir ve Mersin’dir. İllerde yer alan bölgelere göre deprem riski farklılaşabilmektedir.
Deprem riskini belirleyen birçok farklı faktör bulunmaktadır. Özellikle büyük şehirlerde yaşayan kişiler, yüksek katlı binalarda deprem riskinin ne olduğunu merak etmektedirler. Yüksek katlı binalar, deprem sırasında depremin neden olduğu sarsıntıdan en çok etkilenen katlardır. Ancak iyi mühendislikle yapılan yüksek katlı binalar, depreme karşı dirençlidir. Binalarda deprem riskini azaltıp artıran üç faktör bulunmaktadır. Bu faktörler; demir, beton ve zemindir. Masif arazilerde deprem riski oldukça azdır. Bunun sebebi ise masif arazilerin kütle yapılarının sert olmasıdır. Birinci jeolojik dönem içerisinde ortaya çıkmış olan yapılar olan masif arazilerin çok büyük kısmı metamorfizmaya uğramış olan bölgelerdir. Dağlık bölgede deprem riski ise daha fazladır. Aynı zamanda dağlar tektonik plakaların kendi içinde dağılmasını da önlemektedir. Bu nedenle dağlık bölgelerde deprem riski artmaktadır.
Bina Deprem Riski Sorgulama Nereden Yapılır?
İstanbul, nüfus yoğunluğu açısından düşünüldüğünde, Türkiye'nin en yüksek riskli illerinden biri olarak kabul edilmektedir. İstanbul’da yaşayan kişiler, “İstanbul deprem riski yüksek ilçeler hangileridir?” sorusunun yanıtını merak etmektedirler. İstanbul deprem haritasına göre şehrin deprem riski taşıyan ilçeleri; düşük, orta ve yüksek riski olmak üzere 3 grupta değerlendirilmektedir. İstanbul’da deprem riski açısından düşük riskli olan ilçeler; Pendik, Kadıköy, Ümraniye, Şile, Kartal, Eminönü, Polonezköy, Suadiye, Altunizade, Erenköy, Darıca, Üsküdar, Çengelköy, Rumeli Hisarı, Beşiktaş, Adalar, İçerenköy, Nişantaşı, Sarıyer, İstinye, Gültepe, Taksim, Arnavutköy, Kağıthane, Levent ve Şişli’dir. İstanbul’da orta derece riskli ilçeler arasında; Üsküdar Çukuru, Tarabya Çukuru, Tophane, Ortaköy’deki dolgu kısımlar, Çayırbaşı Çukuru, Kurbağalıdere, Alibeyköy, Silivri, Fatih, Topkapı, Gümüşyaka ve Moda Sahili’dir. İstanbul’da deprem riski fazla olan yerler ise; Zeytinburnu, Küçükçekmece, Esenkent, Florya, Ambarlı, Avcılar, Ispartakule ile Haramidere’dir.
Depreme karşı önlem almak isteyen kişiler “Mahallemin deprem riski nedir?” sorusuna yanıt aramaktadırlar. Bina deprem riski sorgulama, vatandaşlar tarafından kolaylıkla yapılabilmektedir. Adrese göre deprem riski, e - devlet uygulaması üzerinden gerçekleştirilebilmektedir. Ev deprem riski sorgulama işleminin yapılabilmesi için e - devlet şifresine ihtiyaç duyulmaktadır. E - devlet şifresi bulunmayan vatandaşlar, kendilerine en yakın PTT şubelerine başvurarak e - devlet şifresi temin edebilmektedirler. AFAD sitesi üzerinden e - devlet bilgileri ile birlikte sisteme giriş yapılabilmektedir.
Bina Deprem Riski Sorgulama Nasıl Yapılır?
6 Şubat 2023’te meydana gelen, merkezi Kahramanmaraş/Pazarcık olan deprem, 10 ilde büyük can ve mal kayıplarına neden olmuştur. Deprem sonucunda can ve mal kayıplarının yaşanmaması için önlem alınması gerekmektedir. Özellikle binalarının sağlam olup olmadığını merak eden kullanıcılar, “Deprem riski bina sorgulama nasıl yapılır?” sorusuna yanıt aramaktadırlar. Bina deprem riski sorgulama, e - devlet uygulaması üzerinden yapılabilmektedir. E - devlet uygulaması, tüm İOS ve Android kullanıcıları tarafından cep telefonlarına indirilebilmektedir. İnternet üzerinden de e - devlet uygulamasına giriş yapılabilmektedir. Uygulamaya giriş yapılmasının ardından T.C kimlik numarası ve e - devlet şifresi ile sisteme giriş yapılmalıdır. Uygulama üzerinden Türkiye deprem haritası sayfasına bağlantı kurulabilmektedir.
E-Devletten Deprem Riski Sorgulama
Kahramanmaraş/Pazarcık merkezli olarak meydana gelen büyük depremin sonrasında resmi rakamlara göre 7.000’e yakın bina yıkılmıştır. Çok sayıda insanın can ve mal kaybı yaşadığı bu büyük deprem sonrasında sağlam binalarda oturmanın önemi de anlaşılmış olmaktadır. Demir ve beton kalitesi, binanın depreme karşı dayanıklılığını etkilemektedir. Sağlam binalarda oturan kişiler, depreme karşı alacakları bireysel önlemlerle canlarını ve mallarını koruyabilmektedirler. Kullanıcıların yanıt aradıkları sorular arasında “Deprem riski sorgulama e - devlet üzerinden nasıl yapılır?” sorusu bulunmaktadır. Deprem riski e - devlet üzerinden T.C kimlik numarası ve e - devlet şifresi ile kolaylıkla sorgulanabilmektedir.
E - devlet deprem riski sorgulama işlemi için T.C kimlik numarası ve şifre girişi ile sisteme giriş yapılmasının ardından Türkiye deprem tehlike haritası sayfasına bağlantı kurulması gerekmektedir. Adres sorgulama linki tıklanmakta ve gerekli tüm bilgiler doldurulmaktadır. Sistem üzerinden il, ilçe, köy, mahalle gibi gerekli bilgilerin girilmesinin ardından binanın deprem riski sorgulanabilmektedir. Ayrıca kişiler, uygulama üzerinden AFAD tarafından belirlenmiş olan acil toplanma alanlarının bilgisi de alınabilmektedir. AFAD fay hattı haritası, her yıl güncellenmektedir. Bu sayede tüm vatandaşlar, güncel bina deprem riski bilgilerine kolaylıkla ulaşabilmektedirler.