Ekspertiz Nedir?

Konut ya da araç sahibi olan ya da olacak kişilerin merak ettiği noktalardan biri ‘’Ekspertiz ne demek?’’ sorusudur. Eksper kelimesinin sözlük anlamı “bilirkişi” olarak tanımlanır. Yani bir eksper, insanlara belli konularda risk hesaplama ya da hasar tespit gibi analizleri sunan kişidir. Sigorta sektöründe farklı farklı alanlarda uzmanlaşan eksperler, kendi alanındaki konular üzerine çalışarak, kendisine başvuranların daha şeffaf süreçlerden geçmesine yardımcı olurlar. Bunu bir örnekle açıklamak gerekirse araç ekspertiz, ikinci el bir aracın durumunu inceleyerek o arabanın fiyatını belirleme konusunda ya da kaza geçirmiş olan bir aracın hasarını tespit etme konusunda referans alınacak kişilerdir. 

Ev ekspertiz ya da diğer adıyla konut eksperti de aynı şekilde incelediği evin maddi değerini tespit eden, varsa risklerini inceleyen ve DASK poliçelerinin mali detaylarını belirleyen kişilerdir. Farklı alanlarda çalışan eksperlerin farklı uzmanlıkları olsa da genel olarak ekspertiz uzmanı olan kişilerin çok sayıda ortak görevi vardır. Ekspertiz süreci, sigortalının poliçesi gereğince teminat altında olan risklerini sigorta şirketine bildirmesiyle başlar ve şirket de bünyesindeki bir eksperi görevlendirerek gerekli incelemeleri başlatır.

Ekspertiz zorunlu mu sorusu ise araç ya da ev sahibi olan kişiler için merak edilen bir diğer konudur. 15 Ağustos 2020 tarihinde yürürlüğe giren düzenleme ile İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelikte galerilere, satışın yapıldığı tarihten önceki üç gün içinde TSE hizmet yeterlilik belgesine sahip ekspertiz işletmesinden ekspertiz raporu alma zorunluluğu gelmiştir.

Ekspert Nasıl Olunur?

Nasıl eksper olunur diye merak edenler ve sigorta eksperi olmak isteyenler için Hazine Müsteşarlığı’nın belirlediği kriterler esastır:

• 2 yıllık Meslek Yüksekokullarından ya da 4 yıllık lisans bölümlerinden mezun olmak
• Türkiye Cumhuriyeti sınırlarında ikamet ediyor olmak
• Gerekli eğitimleri, sınavları ve staj sürecini başarıyla tamamlamak
• Medeni hakları kullanabilecek yeterliliğe sahip olmak
• Daha evvel iflas veya konkordato gibi durumlarla karşılaşmamış olmak

Eksper olmak için gerekli süreçlerden geçerken, kişinin hangi üniversite ve hangi bölümünden mezun olduğunun bir önemi yoktur. Ama ön lisans ya da lisans okumuş olmak ekspertiz branşınızı belirleyen faktörlerden biri olabilir. Oto eksperliği söz konusu olduğunda 2 yıllık MYO mezunu olmak yeterli görülürken bunun dışındaki farklı sigorta branşları için en az 4 yıllık lisans bölümlerini tamamlanması gereklidir.

Eğer bütün kriterler karşılanıyorsa ekspertiz mesleğini yapabilmek için Hazine Müsteşarlığı tarafından düzenlenen sınava başvurup başarılı olunması gerekmektedir. Daha sonra SEGEM tarafından verilen eğitimi de başarıyla tamamlayıp kişi yetkinliğini kanıtlayabilir,tüm bu süreç sonunda staj sürecine hazır olunur. Zorunlu stajı da gerekli kriterler altında başarıyla tamamladıktan sonra eğitimini tamamlayan aday sigorta eksperi olabilir. Bu konuyla ilgili daha detaylı bilgilere Resmi Gazete’deki Sigorta Eksperleri Yönetmeliği detaylarından ulaşılabilir.

Ekspertiz Raporu Nedir?

Ekspertiz raporu, incelenen aracın, konutun ya da herhangi bir malın maddi değerini analiz eden ve risklerini de gözeterek hazırlanan bir rapordur. Örneğin; oto ekspertiz raporu aracın hasar kayıtları, kilometre bilgisi, kaza bilgileri, bakım ve muayene durumu, kullanım süresi gibi birçok detayı göz önünde bulundurarak o araç hakkında genel bir analiz sunar. Bu da aracın geleceğe yönelik performansının tahmin edilmesine  yardımcı olur ve aracın fiyatını belirlemeye yarar. Konut ekspertiz raporu ise evin iskan durumunu, tapu kayıtlarındaki varsa olumsuz durumları, evin somut yapısı ile belgelerindeki bilgilerin kıyaslanma imkanını, depreme dayanıklılığını ve mali değerini varlık sahibine sunarak ev sahibinin ya da satın alınması düşünülen bir ev hakkında derinlemesine bilgi sahibi olunmasını sağlar.

Ekspertiz Ücretleri Ne Kadar?

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) tarafından her yıl motorlu araç ve bunların dışındaki sigortalarda uygulanacak taban ekspertiz fiyatları ve uygulama esasları belirlenir. Ekspertiz değeri hesaplama bu esaslara göre sağlanmaktadır.  Motorlu araçlar araç tipi grubu içerisinde binek, hafif ticari, motosiklet, ağır vasıta, iş makinesi bulunmaktadır. Bunlara ek olarak ekspertiz ücreti için kaza tespit tutanağı tanzim ücreti, uzaktan ekspertiz ve değer tespiti de belirlenmektedir. Motorlu araçlar sınıflama detayları ise aşağıdaki gibidir: 

Motorlu araç sigortaları dışında kalan konut sigortaları gibi sigortalar için uygulanacak taban ekspertiz ücret tarifesi de TUİK tarafından belirlenmektedir. 

Ekspertiz Raporu Kaç Günde Çıkar?

Ekspertiz ne kadar sürer yani ekspertiz raporu kaç günde çıkar soruları sigorta sahipleri için önem arz eden sorulardır. Ekspertiz raporu bankaya ortalama 1 ya da 3 iş gününde ulaşmaktadır. Daha sonra ise rapora bağlı olarak kredi ile ilgili kesin sonuca varılmaktadır. Tapu ipotek işlemleri ise kredi kullanımı için eğer talep onaylanırsa başlatılır. Ev sahibine ya da evin satışını yapan kişiye ilgili banka hesap açarak ödemeyi yapar.  Ekspertiz onayı tüm bu süreçte eğer bir problem ile karşılaşılmaz ise genel olarak 5 ile 10 iş günü kadar  zaman almaktadır. Oto ekspertiz raporu ise 20 ile 60 dk arasında değişmektedir. 

Ekspertiz Ücretini Kim Öder?

Ekspertiz işlemini talep eden kişi ekspertiz ücretini ödemektedir. İkinci el araç satışı sırasında aracı satın alacak kişi araç hakkında ayrıntılı bilgileri öğrenmek ve sahip olmak için ekspertiz raporu talep ederse bu durumda maliyeti alıcı ödeme yükümlülüğündedir. Bir araç satışı öncesinde ise satıcı taraf sattığı aracında sorun bulunmadığını ispat etmek için aracını ekspertize ileterek alacağı rapor ile olarak aracım sorunsuzdur belgesini sunmak isterse bu durumda ücreti ödeyecek kişi araç satıcısıdır. Kısaca ekspertiz ücretini ekspertiz işlemini talep eden kişi ödemektedir.